‘Je moet een klik hebben met een kunstwerk’

Aparte groep 

Piet Dees is na zijn pensioen helemaal in de kunstscene terecht gekomen, waaronder in de klankbordgroep. “Er was een oproep van de gemeente voor leden van de klankbordgroep. Daar heb ik op gereageerd en ik ben geselecteerd.” Hij legt uit: “De klankbordgroep is eigenlijk een heel aparte groep. Een adviesorgaan brengt advies uit. Dat doen wij als klankbordgroep ook maar wij zijn vooral representant van de inwoners van Haarlemmermeer. Dat is lastig hoor, want hoe kan je 150.000 inwoners vertegenwoordigen? Dat proberen we door zo goed mogelijk in te zetten op participatie.”
De klankbordgroep bestaat uit vijf leden. Naast Piet Dees zijn dat Paul Abspoel, Marjolein Runge, Marcel van Kerkvoorde en Lidwien van Velsen. “Het zijn allemaal vrijwilligers met affiniteit voor kunst. Daarnaast is het ook belangrijk om een goed overzicht te hebben van wat er speelt in de gemeente en van potentiële locaties waar een kunstwerk kan zorgen voor een extra beleving.” 

Piet Dees bij het beeld De Cycloop van Ron Groen. Foto: gemeente Haarlemmermeer.

Waarom een klankbordgroep?

Piet: “We hebben een aantal taken zoals adviseren over nieuwe sculpturen en over locaties. Ook communicatie met en participatie door inwoners is belangrijk, net als het signaleren van achterstallig onderhoud van kunstwerken.”  Het is een lang en complex traject om te komen tot een kunstwerk in de openbare ruimte. “Wij streven naar acceptatie van het kunstwerk door participatie. Maar hoe organiseer je dat?” Piet legt het uit aan de hand van een kunstwerk in Zwanenburg. “Daar is met de dorpsraad afgestemd over de beoogde locatie voor een kunstwerk. Zo hoort het ook. We moeten buurtbewoners niet opzadelen met een beeld dat er plotseling staat.” 

Acceptatie van kunst 

De eerste bijeenkomst van de klantbordgroep was voor de coronapandemie. Piet Dees hierover: “Dat heeft ons parten gespeeld. Een nieuwe groep, die elkaar niet kende en door de situatie elkaar ook niet goed kon leren kennen. Als groep wisten we wel steeds een goede kunstenaar te vinden en mooie locaties. Maar onze vraag bleef: ‘Waar staan wij voor als klankbordgroep?’ Wij zijn er om het project van acceptatie te faciliteren. Dat betekent dat wij vanaf een bepaald moment de buurtbewoners betrekken. Dat doen we door middel van gesprekken met dorps- en wijkraden of toelichting geven bij informatieavonden. Het moment van participatie is afhankelijk van het traject. Je kan nooit iedereen tevredenstellen. We hebben soms ook te maken met mensen die kunst überhaupt niets vinden. Daar hebben wij ook een rol in. Neem bijvoorbeeld de Calatravabruggen. Bedrijven gebruiken nu soms de skyline van Haarlemmermeer in hun huisstijl. Daar zie je de bruggen dan in terug. Dat is ook een vorm van acceptatie van kunst. Mensen vinden dit over vijftig jaar nog mooi. Dat is de doelstelling van kunst: iets toevoegen wat de tijd overleeft.” 

Traject 

Na het advies over het kunstwerk, de locatie en participatie is het werk van de klankbordgroep voorbij. Dan is de gemeente Haarlemmermeer aan zet. Piet: “De gemeente is verantwoordelijk voor het vergunningentraject, maar gaat ook over eigendom van de grond en de kosten. Het schetsontwerp en de constructie zijn belangrijk. Kunst in de openbare ruimte moet voldoen aan een aantal criteria. Het moet aansluiten bij het karakter van Haarlemmermeer. Het moet herkenbaar zijn maar ook tot de verbeelding spreken, duurzaam en vandalisme proof. De kunstenaar moet nationale en mogelijk internationale erkenning hebben. En de kunst moet betaalbaar zijn, weerbestendig, onderhoudsarm en passen in de omgeving.” 

Een kunstwerk accepteren 

Volgens de klankbordgroep kan je kunst accepteren. Dat kan op verschillende manieren. Piet Dees laat aan de hand van beelden zien hoe dat werkt. Hij laat drie verschillende beelden zien en vertelt iets bij ieder beeld: de titel, een achtergrondverhaal, informatie over het materiaal. Vervolgens is het aan de mensen zelf voor welk beeld zij een voorkeur hebben. Piet Dees: “Dan blijkt dat materiaal belangrijk is, maar ook herkenbaarheid, achtergrond en geschiedenis. Zo is er voor veel mensen iets te vinden in kunst.” 

Nog niet zo bekend 

De klankbordgroep is nog niet zo heel bekend in Haarlemmermeer. Piet Dees: “Inwoners kunnen ons altijd benaderen met vragen of ideeën over kunst in de openbare buitenruimte. Dat kan door te mailen naar de secretaris van de Klankbordgroep F. Perrenet via Cultuur@haarlemmermeer.nl."    

Of er in alle kernen van Haarlemmermeer kunst in de openbare ruimte moet komen? Daar zitten volgens Piet Dees twee kanten aan: “Het zou mooi zijn, maar je moet ook kijken hoeveel mensen er op die plek komen. Als er ergens een beeld staat waar bijna niemand komt, heeft het geen zin. Van kunst moeten mensen kunnen genieten.”